Het klinkt zo makkelijk: “leuk en verantwoord speelgoed”. Of speelgoed leuk is, dat is op zich niet zo moeilijk vast te stellen. Als je kind er enthousiast over is en het meerdere keren gebruikt, dan zal het speelgoed haast wel leuk zijn. Lastiger is om dat tevoren, bij het kopen van het speelgoed, in te schatten. Hoe vaak heb ik wel niet gedacht dat Sinterklaas DE klapper van een (duur!) cadeau had uitgezocht – om vervolgens vast te stellen dat mijn kinderen het goedkope kinder-stoffer-en-blikje van nog geen twee euro het allerleukste vonden en er dagen zoet mee waren.

Wat is verantwoord speelgoed

Maar verantwoord, hoe bepaal je dat? Je vindt een heleboel meningen op internet, maar er is geen wet die voorschrijft wat verantwoord is. Verantwoord lijkt ongeveer net zo persoonsgebonden als “leuk” – maar dan aan de ouders in plaats van aan het kind. Zo zal een geboren pacifist een speelgoedgeweertje niet al te verantwoord vinden en zijn er hordes van ouders die “verantwoord speelgoed” zien als alles wat van duurzaam hout is gemaakt. En andere ouders willen juist alleen leerzame cadeaus, die de nieuwsgierigheid van hun kind prikkelt of helpt in zijn of haar ontwikkeling.

Als je een cadeautje voor het kind van familie of vrienden wil kopen en zij geven aan dat het verantwoord moet zijn, dan is het dus zaak om te vragen wat voor hen precies “verantwoord” is. De baby of peuter in kwestie zal er verder niet zo mee zitten. Die vindt de factor “leuk” vooral belangrijk bij speelgoed en zoals al gezegd: dat valt lastig in te schatten van tevoren. Bij twijfel kun je natuurlijk altijd kiezen voor een speelgoedkist. Opruimen is namelijk volgens vrijwel alle verschillende ouderlijk-beleidsstandpunten verantwoord. En als het dan een speelgoedkist van hout is, zit je al helemaal gebeiteld.

Verantwoord speelgoed, maar ook nog leuk

Naast verantwoord moet speelgoed natuurlijk ook gewoon leuk zijn. Niet voor de ouders, niet voor jou, maar voor het kind. Maar als je denkt dat je voor “leuk speelgoed” het beste met kind onder de arm naar de speelgoedwinkel kunt stappen, heb je het mis. Toen ik mijn 1-jarige dochter meenam naar de speelgoedwinkel om iets leuks uit te zoeken ter compensatie van de operatie die ze de dag erna zou ondergaan, mocht ze van mij kiezen wat ze wilde. Ik voelde me behoorlijk schuldig, dus geld was geen bezwaar. Van alle soorten speelgoed voor 1-jarigen was er echter maar één ding in de speelgoedwinkel dat ze ECHT wilde hebben: de Erniepop die ze al had – en waar ze inderdaad totaal aan was verknocht.

Speelgoed van het jaar

Als je een cadeau wil kopen voor je neefje, nichtje of kind van een goede vriendin, dan zou het zorgvuldig verkozen Speelgoed van het Jaar natuurlijk een veilige keuze moeten zijn. Maar hoe beslist men eigenlijk wat het speelgoed van het jaar wordt? In de categorie 0-3 jaar is de winnaar van 2016 het Toet Toet Auto’s Ruimtestation van VTech. Dit is een kleurrijk geheel, met felle kleuren zoals rood, blauw, groen, geel en oranje – kleuren die kinderen in die leeftijdscategorie aantrekkelijk vinden. Er zitten voldoende frutsels aan om er van alles mee te kunnen doen. Toch is dat niet per se een garantie voor een succesnummer, want het is niet op het bewuste kind getest. Maar het zegt natuurlijk wel iets.
Voor de verkiezingen voor het Speelgoed van het Jaar worden allerlei criteria gehanteerd. Een belangrijke factor is bijvoorbeeld of het bij de leeftijd van de doelgroep past en of het aansluit bij de interesse van deze kinderen. Daarnaast wordt door de vakjury onderzocht of het snel kapot gaat, en of een kind het ook na een paar keer spelen nog leuk vindt. De prijs/kwaliteitverhouding speelt ook een belangrijke rol. Uiteindelijk kiest de vakjury voor een aantal stukken speelgoed in verschillende leeftijdscategorieën en deze worden dan genomineerd. Vervolgens kunnen consumenten stemmen, zowel online (dit telt voor 50% in de uitslag), op de Speeldag (15% van de uitslag). Diverse hulpjury’s bepalen 35% van de uitslag.

Speelgoed 1 jaar

Zelf vond ik het onwaarschijnlijk lastig om leuke cadeautjes uit te zoeken in de categorie “Speelgoed 1 jaar”. Er zit natuurlijk een enorm verschil tussen kinderen van net 1 jaar oud, of die tegen de 2 jaar aanlopen. Als je het kind in kwestie niet dagelijks meemaakt, kun je het ook makkelijk mis hebben met je keuze. Mijn dochter was bijvoorbeeld gek op puzzels – in de leeftijdscategorie van Speelgoed 1 jaar krijg je dan bijvoorbeeld de Nijntjepuzzel, waarbij je stukjes met een handvat in het juiste gaatje moet plaatsen. Van hout én goed voor de ontwikkeling, dus dubbele score in de categorie “verantwoord”. Maar hoe meer ze de 2 jaar naderde, hoe meer ze behoefte kreeg aan de klassieke puzzelstukjesvorm – zij het dan met hele grote stukken.
De speelgoedtelefoon van Fisher Price vonden geen van mijn kinderen leuk. Het is nog een ouderwetse telefoon met draaischijf namelijk, daar zit voor kinderen tegenwoordig niets herkenbaars meer in. Tip voor Fisher Price: maak een gsm-model speelgoedtelefoon voor die leeftijd, kinderen imiteren immers graag. De blokkenkar met houten blokken behoort uiteraard ook tot verantwoord speelgoed: van hout, duurzaam én het prikkelt de fantasie. Er bestaat een versie van Woezel & Pip. Mijn kinderen deden dan weer weinig met blokjes, behalve als ammunitie. Het karretje waar de blokjes in zaten, prikkelden dan weer wel hun fantasie: met blokjes en al was er ruimte zat voor alternatief vervoer, van zichzelf of van ander speelgoed.

De gebruiker bepaalt

Hoe je het ook wendt of keert, de speelgoedindustrie bepaalt welk speelgoed er op de markt is, de vakjury van Speelgoed van het Jaar bepaalt echter welk speelgoed populair moet worden. Verder: de ouders bepalen allemaal individueel wat zij verantwoord speelgoed vinden, maar het kind bepaalt uiteindelijk wat hij of zij leuk vindt plus HOE er met het speelgoed gespeeld wordt. Het kan hen weinig schelen of de blokkenkar bedoeld is om bouwwerken van te maken. Hun creativiteit kan even goed bepalen dat je uren kan draaien aan een wieltje met een vlek erop om te zien welke patronen dat visueel geeft of dat de blokjes uit de kar moeten zodat je er makkelijker in kunt zitten. Kortom, hoe je ook tot een keuze komt: de gebruiker bepaalt.